ԽՍՀՄ կազմավորման 50-ամյակին նվիրված մոսկովյան միացյալ պլենումում հանկարծ պարզվել էր, որ անդրկովկասյան հանրապետությունների գրողական
կազմակերպությունները,
մինչև
Մոսկվա
մեկնելը,
մոռացել
էին
իրենց
մայրաքաղաքներում
նշել
այդ
փառապանծ
հոբելյանը:
Աննախադեպ
երևույթ
էր,
հանցագործության
նման
մի
բան,
որ,
բնական
է,
պիտի
պատժվեր,
եթե
պատիժ
ասածը,
առհասարակ,
մեղքը
բացահայտելու
սովորությունը
չունենար:
Պատժի
այս
գեշ
սովորության
շնորհիվ
են,
չէ՞,
ծածկվում,
քողարկվում
շատ
ու
շատ
մեղքեր:
Պատժի,
ահա,
այս
գեշ
սովորության
շնորհիվ
էլ
որոշվեց`
անդրկովկասյան
հանրապետությունների
գրողական
կազմակերպություններին
պարտադրել
միացյալ
պլենումից
անմիջապես
հետո
կայացնել
իրենց
տեղականները
և
հարցը
փակել:
Ամեն
հանրապետություն
թե՛
ինքը
պիտի
իր
մինի
միացյալը
հրավիրեր
և
թե՛
երկու
պատվիրակություն
կազմեր`
ուղարկելու
հարևան
երկրներ:
Բայց
արի
ու
տես,
որ
տարվա
վերջն
էր,
արդեն
սկսվել
էր
նախատոնական
հարայ-հրոցը,
և
նման
օրերին
խելքը
գլխին
ո՞ր
մեկն
է
ճամպրուկն
առած
այլ
երկիր
գնում:
Մեր
ավագ
ու
անվանի
գրողներն
իսկույն
հիվանդացան,
կեսավագ
ու
կեսանվանի
գրողներից
շատերն
էլ
նեղացան,
որ
իրենց
հիշում
են
այն
ժամանակ
միայն,
երբ
հիվանդանում
են
ավագներն
ու
անվանիները:
Մի
խոսքով,
պատվիրակությունների
ցուցակում
տեղ
բացվեց
նաև
երիտասարդներիս
համար,
և
Մանուկ
Մնացականյանն
ու
ես
հայտնվեցինք
Վրաստան
մեկնող
պատվիրակության
մեջ:
Առավոտյան մեր փնթի գնացքը հասավ Թբիլիսի, և մեզ դիմավորող վրացի երիտասարդ գրողները Մանուկին ու ինձ առանձնացրին պատվիրակությունից, նախ մի նկուղ տարան, ուր դուդուկ էին փչում և Գլախոյի ձայնով երգեր երգում, հետո` երկրորդը, որտեղ արդեն քամանչա էր նվագում, բայց Սայաթ – Նովան չկար, հետո` երրորդը, գուցեև` չորրորդը, և երբ խմիչքից, բաժակաճառերից, խաչապուրի-մաչապուրի, խինկալի-մինկալիներից փքված նայեցինք ժամացույցներին, հոբելյանական պլենումն արդեն ավարտված պիտի լիներ: Փոխարենը` բանկետը դեռ չէր սկսվել: Ճիշտ ժամանակին մեզ հասցրին խնջուքի սրահ: Մեր պատվիրակության կեսավագ և կեսանվանի պատվիրակները թեև մեզ նախատինքով էին նայում, բայց զգացվում էր, որ մեծ հաճույքով իրենք մեզ հետ նկուղներում կփքվեին, քան կխեղդվեին պլենումի հեղձուկ դահլիճում:
Առավոտյան մեր փնթի գնացքը հասավ Թբիլիսի, և մեզ դիմավորող վրացի երիտասարդ գրողները Մանուկին ու ինձ առանձնացրին պատվիրակությունից, նախ մի նկուղ տարան, ուր դուդուկ էին փչում և Գլախոյի ձայնով երգեր երգում, հետո` երկրորդը, որտեղ արդեն քամանչա էր նվագում, բայց Սայաթ – Նովան չկար, հետո` երրորդը, գուցեև` չորրորդը, և երբ խմիչքից, բաժակաճառերից, խաչապուրի-մաչապուրի, խինկալի-մինկալիներից փքված նայեցինք ժամացույցներին, հոբելյանական պլենումն արդեն ավարտված պիտի լիներ: Փոխարենը` բանկետը դեռ չէր սկսվել: Ճիշտ ժամանակին մեզ հասցրին խնջուքի սրահ: Մեր պատվիրակության կեսավագ և կեսանվանի պատվիրակները թեև մեզ նախատինքով էին նայում, բայց զգացվում էր, որ մեծ հաճույքով իրենք մեզ հետ նկուղներում կփքվեին, քան կխեղդվեին պլենումի հեղձուկ դահլիճում:
Պատկառելի էր ադրբեջանական պատվիրակության կազմը. թե՛ բազմաքանակ էր և թե՛ տիտղոսավոր: Ղեկավարը ժողովրդական բանաստեղծ Մամեդ Ռահիմն էր: Ադրբեջանում, ըստ երևույթին, նախատոնական հարայ-հրոց չկար…
Թեև սեղանի այս ու այն մասում բաժակներ էին չխկչխկում և օղու, գինու շշեր դատարկվում, սակայն խնջույքի պաշտոնական բացումը դեռ չէր հռչակվել: Վրացի երիտասարդ գրողներով շրջապատված Մանուկը տարերքի մեջ էր: Իմ հեռավորությունից ոչինչ չէր լսվում, բայց վրացիների անզուսպ ծիծաղից հասկանալի էր, որ Մանուկը բացել էր սրամիտ պատմությունների իր անտակ տոպրակը: Ուր որ է նրան սեղանապետ էին կարգելու, եթե վերջապես չհայտնվեր խնջույքատերը` կուսշրջկոմի առաջին քարտուղարը: Բոլորը սսկվեցին: Լռեց և Մանուկը: Փոքր-ինչ կախ գցած գլուխը աջ ու ձախ էր թեքում, մանուկավարի ժպտում, և ո՞վ գիտե, թե իր փոթորկալից կյանքի որ արկածն էր հիշում: Նա գլուխը բարձրացրեց և անջատվեց հուշերից այն պահին միայն, երբ ոտքի ելավ մի ադրբեջանցի և առաջարկեց խմել կոմունիստական կուսակցության կենացը: Բառացի չեմ հիշում նրա ճառը,- հիշելու բան էլ չէ,- բայց իմաստն այն էր, որ ինչ գրում ենք, կոմունիստական կուսակցության ներշնչանքով ենք գրում, որ առանց այդ ներշնչանքի և կողմնորոշման չի գրվի և ոչ մի տող: Եվ նման բաներ, որ այդ տարիներին ասվում էին բոլոր ժողովներում ու խնջույքներում: Հավուր պատշաճի ասված ճառ էր` ասվեց, պրծավ: Բայց վրացի տղերքից մեկը Մանուկի ականջին փսփսացել էր, թե «բատոնո Մանուկ, մեր քարտուղարն է` մենք պիտի նրան քծնենք, սա՞ ինչու է քծնում»: Մանուկ դու Մանուկ լինես` մեկ էլ տեսնեմ ոտքի ելավ: Մեր պատվիրակության կեսավագ ու կեսանվանի անդամները գույները գցեցին: Անկեղծ ասած, ես էլ անհանգստացա: Ի՞նչ է ասելու…
- Կենաց ունեմ,- փայլուն ռուսերենով հայտարարեց Մանուկը:- Բայց մինչև կենացիս անցնելը մի անեկդոտ եմ ուզում պատմել: Բժշկական ինստիտուտում, քննության ժամանակ պրոֆեսորը հարցնում է ուսանողին, թե ինչ է հարկավոր կլիզմա (հոգնա) անելու համար:
«Կլիզմա» բառը դարձավ ծիծաղի ական: Ուր որ է` պիտի պայթեր: Լարումն ավելի նկատելի էր ադրբեջանական պատվիրակության շարքերում:
- «Ջուր»,- ասում է ուսանողը: «Ապրես»,- ոգևորում է պրոֆեսորը:- Ուրի՞շ: «Օճառ»,- ասում է ուսանողը: «Ապրես, ուրի՞շ»,- ասում է պրոֆեսորը: «Կլիզմա»,- ասում է ուսանողը: «Ուրի՞շ»: Ուսանողը կարկամում է: Ուրիշ էլ ի՞նչ: «Դու ամենակարևորը չասացիր, սիրելի՛ս,- ասում է պրոֆեսորը:- Կլիզմա անելու համար նախևառաջ հետույք է հարկավոր»:
Ծիծաղի ականը պայթեց, խնջույքի սրահը թնդաց քրքիջից: Քրքջում էին բոլորը, նույնիսկ կանայք, նույնիսկ ադրբեջանցի պատվիրակները: Եվ երբ քրքիջը դադարեց, Մանուկը շարունակեց.
- Առակս ի՞նչ ցուցանե. որպեսզի գրողը լավ գրի, նա պիտի նախևառաջ տաղանդ ունենա… Խմենք տաղանդի կենացը:
Մանուկս դեռ չէր հասցրել նստել, երբ ոտքի ելավ ադրբեջանական պատվիրակության ղեկավար, ժողովրդական բանաստեղծ Մամեդ Ռահիմը: Հուզված էր, կարմրատակած:
- Շնորհակալ եմ, բարեկա՛մս,- ասաց ադրբեջանական հնչերանգով համեմված ռուսերենով,- շնորհակալ եմ, որ դու հետույքը համեմատեցիր տաղանդի հետ:
Ակնհայտորեն վիրավորված էր Մամեդ Ռահիմը, և Մանուկ Մնացականյանին, բնականաբար, պիտի հետաքրքրեր ժողովրդական բանաստեղծի վրդովմունքի պատճառը: Իր գալարներից վեր բարձրացող վիշապի նման խոյացավ Մանուկը սեղանակիցների գլխավերևում և ֆշշացրեց.
- Իսկ դուք, հարգելի՛ս, հետույքի՞ համար եք վիրավորվել, թե՞ տաղանդի…
Արդեն չեմ հիշում, թե ինչ կատարվեց սեղանի շուրջ… Կուսշրջկոմի առաջին քարտուղարի ծիծաղն ազատություն էր տվել բոլորին: Միայն հիշում եմ, որ հրաժեշտ տալիս ադրբեջանցի պատվիրակները մեկմեկուց և Մամեդ Ռահիմից ծածուկ մոտենում, հարգանքով սեղմում էին Մանուկի ձեռքը և երկիմաստ ժպիտով ինչ-որ բան էին ցանկանում ասել: Ի՞նչ: Ո՞վ գիտե: Նրանք թերևս գիտեին Մանուկի հարցի պատասխանը…
Комментариев нет:
Отправить комментарий