Նարէ Աթոյան «Պատշգամբ»

   Նա կանգնում լուսամուտի մոտ ժամերով սպասում էր ինձ: Ես գալիս էի տուն ու անտարբերությամբ զննում նրա ներկայությունը: Նա իր անշուք տան պատշգամբում նույն դիրքով կանգնած՝ միշտ նայում էր իմ սենյակի կողմը: Չէր շարժվում, սպասում էր, որ հանվեմ. ես համառորեն անջատում էի լույսը:  Ու ամեն անգամ անթաքույց թոթվում ուսերն ու հեռանում էր, երբ տեսնում էր ինձ՝ տնային թեթև հագուստով:

   Չգիտեմ փողոցում հանդիպում էի նրան, թե ոչ, բայց նրա մասին հիշում էի միայն, երբ բանալին դռան անցքի մեջ աջ ու ձախ էր պտտվում. տանը դիմավորող չունեի:  Չգիտեի նրա  ոչ տարիքը, ոչ անունը, ոչ ազգությունը… բայց ուզում էի ամեն օր տուն մտնելով արհամարհել նրան…  ու ամեն երեկո վառելով լույսը՝ մոտենում էի պատշգամբին, հետո անջատում ու հանում էի հագուստս… արհամարհելով՝ թեթևանում էի. օրվա ամբողջ հոգնածությունս, օդի մեջ սողալով գնում, փաթաթվում էր նրա պատշգամբին… չգիտեմ, նա զգում էր այդ բացասականը, թե ոչ, բայց ես ազատվում էի խեղդող էներգիայից:

   Ժամանակն անցնում էր, նա համբերատար սպասում էր, որ մի օր լույսը չի անջատվի…
  Նկարիչ ընկեր ունեի, ում հետ երբեմն հանդիպում, խելագարի պես սիրում էինք իրար իր արվեստանոցում: Հետո անշնչացած ընկնում էինք արվեստանոցի տարագույն ներկերից գունավորված  միակ բազմոցի վրա  ու քնում: Ժամեր անց կիսաբաց աչքերով փնտրում էի նրան, ու միշտ գտնում էի նույն տեղում՝ աթոռին նստած ինձ դիտելիս:  Նա չէր հոգնում, ժամերով նայում էր մերկ մարմնիս: Երբ հարցնում էի, թե ինչ է զգում, պատասխանում էր, որ բացատրել հնարավոր չէ, իսկ զգալ կարող է միայն այր մարդը,  այսինքն՝ տղամարդը…  Մի քանի անգամ վիճեցինք այս թեմայի շուրջ, թե ինչու մի բան կարող է այր մարդը հասկանալ, իսկ կինը ոչ, հետո, երբ զգացի, թե ինչքան ամուր է նրա համառությունը, իսկ պայքարս՝ անօգուտ, անորոշ ժամանակով հետաձգեցի այդ անհեթեթ վեճը:

   Ստացվեց այնպես, որ նա որոշեց վերանորոգել իր արվեստանոցը: Այդ ժամանակ գարնան սկիզբն էր: Մեր սիրային խաղերը տեղափոխեցինք իմ բնակարան:  Մինչև ամռան սկիզբ ինձ հայտնաբերում էի վերմակի տակ, հետո սկսվեցին վեճերը. նա գրկում էր մերկությունս ու տանում բաց պատշգամբ… Ես կաշկանդվում էի, ինչը զարմացնում էր նրան. «Մի՞թե որևէ մեկը կարող է մեզ տեսնել այս բարձրության վրա…»

-Դիմացի պատշգամբը տեսնու՞մ ես,- մի օր հարցրեցի ես:

-Այսքան ժամանակ այնտեղ որևէ մեկին չեմ տեսել,- հստակ պատասխանեց նա:

Այդ գիշեր պատշգամբը հարմարվեց մեր ծանրությանն, ու լռության մեջ տատանվող մեր անձայն երկխոսությանը:

   Արթնացա լուսադեմին: Նա, ինչպես միշտ, մի քայլ հեռվում նստած դիտում էր իմ մերկ մարմինը: Երբ նստեցի տարիներ շարունակ անձրևի ու ձյան հետ պայքարող թախտի վրա, հայացքս սահեց դիմացի պատշգամբից ինձ նայող հայացքի մեջ. ծերությունն ավելի շատ էր, քան տղամարդը: Բայց ես տեսա միայն տղամարդուն ու ինձ պարտված զգացի: Ամբողջ մերկությամբ մոտեցա նկարիչ ընկերոջս ու նստեցի նրա գրկում: Պարանոցիս,  սակայն, չէի զգում նրա հալվող լեզուն.  դիմացի պատշգամբի տղամարդը  ներս էր գնում, փորձում էի հասկանալ պատճառը: Այդ ժամանակ դեռ երիտասարդ էի…

   Երեկոյան վառեցի լույսն ու ներս մտա: Մի տարօրինակ թեթևություն զգացի. նկարիչ ընկերս այլևս ընկերս չէր: Դեռ առավոտյան էի զգացել, որ նա ինձ համար չափազանց ձանձրալի է, թեկուզ միայն այն բանի համար, որ իր կյանքում միայն ինձ էր համարում աստվածային ու միայն ինձ էր սիրում… (իր ասելով):

   Բացեցի պատշգամբի դուռը. (միշտ բաց էի թողնում, թերևս այդ օրը քամին էր ամուր փակել):  Թախտի կողքին անցած օրվա գարեջրի շշերն էին ընկած, վրան՝ իմ կապույտ սրբիչը:  Հիշեցի. նկարիչն առավոտյան լողացավ ու սրբվելով դուրս եկավ պատշգամբ… իսկ ես այդ ժամանակ ճամպրուկս էի հավաքում. որոշել էինք մեկ շաբաթով գնալ քաղաքից…

Դիմացի պատշգամբը մնաց դատարկ: Իսկ ես ու՞մ էի ուզում տեսնել: Մի քանի րոպե սպասեցի. ոչ ոք այդպես էլ դուրս չեկավ ինձ դիմավորելու… պառկեցի թախտին… նկարչի հոտն անտանելի էր: Թախտը գրկող սավանը գրկեցի ու մտա տուն՝ անհամբեր հայացք նետելով դիմացի պատշգամբին.  չերևաց  ոչ տան լույսը, ոչ  նրա ստվերը:

   Առավոտյան լոգարանի փոխարեն վազեցի պատշգամբ: Ինչու՞ էի ուզում նրան տեսնել՝ չգիտեմ, գուցե աչքիս համար արդեն սովորություն էր նրան տեսնելը… բայց չ՞է որ նա միշտ երեկոյան էր դիմավորում ինձ…

   Որոշեցի հաջորդ օրն ևեթ մեկնել հանգստի, քանի դեռ պատշգամբային անհեթեթ կապվածությունն ինձ վրա բացասական ազդեցություն չէր ունեցել:

   Մտորումներով լի օր ունեցա: Մինչև օրվա ավարտ փորձում էի հասկանալ ինքս ինձ. դժվար էր, յուրաքանչյուր հաջորդ րոպեի ընթացքում մի նոր կարծիք էի կազմում իմ տվյալ արարքի, հերթական անհիմն հարաբերության կամ իմ եթերային էության մասին: Փորձում էի գնահատել ինքս ինձ, բայց ինչպե՞ս…  «Գուցե պետք է ունենալ մեկին, ով կանի դա իմ փոխարե՞ն»,- մտածում էի ես: Այդ մեկին ես չունեի, իսկ ընդհանրապես ի՞նչն էի գնահատելու, իմ անձի համար կարևոր ի՞նչ ունեի գնահատանքի արժանի՝ համբերատարությո՞ւն, նվիրվածությո՞ւն, թե ներողամտություն…  Այդ մեկին կունենայի, եթե լինեի համբերատար, նվիրված և ներողամիտ.  նա կար, և ես նրան ջախջախեցի, երբ տակավին երիտասարդ էի ու դեռ շատ բան չէի հասկանում:
   Ինչպիսին էր էությունս՝ եթերային, այդպես էլ տարիներ առաջ սիրահարվեցի նրան ու նվիրեցի անմեղությունս, չնայած որ նա չէր ուզում ինձ հետ սեր անել… Մի օր իմ խելագար ընկերներով հավաքվել էինք հարբելու… Նա եկել էր ընկերոջ հետ, հենց սկզբից իր թիկնեղ մարմնով գրավեց ուշադրությունս.  այն ժամանակ չէի նկատում փոքրամարմին տղամարդկանց:

   Տարիները թույլ չեն տալիս սուզվել իրենց խորքերում, հիմա դժվարանում եմ հիշել, թե որտեղ ծնունդ առավ մեր սերը, բայց այդ գիշեր ես դարձա նրանը, ու նրան  համարեցի իմը… Մեր հանդիպումներից մի քանի ամիս անց նրա գրկում տեսա ուրիշին, արտաքինով ավելի գեղեցիկ մեկին, քան ես էի, ու չներեցի նրան, չնայած նա ծնկաչոք խնդրում էր ներել իրեն, ու փորձում համոզել, որ դա շփոթմունք էր, որ ես եմ իր միակ սերը: Ես ոչ միայն չներեցի, այլև նույն ցավն իրեն զգալ տալու համար անկողին մտա իր ամենամոտ ընկերոջ հետ: Ընկերոջից  ազատվեցի ավելի շուտ, քան նա կհասցներ մարսել իմ դավաճանությունը…

   Կեսօրին մտերիմ ընկերուհուս հետ ժամանեցինք ծովափնյա քաղաք: Նա՝ բացառիկ գեղեցկուհի, ես՝ բացառիկ հումորով… Երկուսս էլ շփվող, շատախոս  ու կենսուրախ… Արական սեռի ուշադրության պակաս չէր զգացվում, որտեղ մենք՝ այնտեղ տղամարդիկ, վիսկի, երաժշտություն ու սեքս…

   Երկշաբաթյա սիրավեպերից հետո վերադարձանք տուն՝ ճամպրուկները՝ լի  նվերներ, հոգիներս՝ դատարկ… դատարկությունը, սակայն,  չէինք զգում քանի դեռ կային նվերներ, տղամարդիկ ու շարունակական սիրավեպեր…

    Միայն տարիներ անց հասկացա, որ երիտասարդ տարիներին ներսումս գոյացած ճեղքվածքն առաջացել էր ոչ միայն տղամարդկանց միօրինակ տեսակների  հետ անվերջանալի հանդիպումներից, ինչին հավատում էի առանց երկմտելու, քանի որ այդ ժամանակ նրանք բոլորն էլ ինձ պետք էին ուշադրության համար, այլև հոգի չունեցող մարմինս տղամարդկանց տեսակներին նվիրելուց: Նույնիսկ համոզված էի, որ ուշադրությունն արտահայտվում է միմիայն  նվերներով, և ըստ նվերների քանակի և թանկարժեքության էի ընտրում  հերթական տղամարդուն, ու անմնացորդ նվիրվում էի նրան մինչև հերթական հիասթափությունը:

   Դատարկվում էի, ու չկար մի հայացք, որ կարողանար բռնել ինձ:

   Տանը ոչ ոք չդիմավորեց. չէի էլ մտածում, թե որևէ մեկը կասի՝ բարով եկար… Սիրավեպերից վերջինը  պետք է շարունակություն ունենար նաև հանգստից հետո ու այդ մտքերով՝ դուրս եկա պատշգամբ… Նա, նույն դիրքով կանգնած, նայում էր ինձ… Գլուխս կախեցի, ներս մտա: Մի տեսակ մեղավոր էի զգում ինձ, այն զգացողությունն ունեցա, թե նրան մենակ եմ թողել… բայց չէ՞ որ այս ողջ ընթացքում չէի էլ հասցրել մտածել նրա մասին…

   Եվ ահա վերադարձա ու կրկին ամեն ինչ նույնն է…  Մի պահ խղճացի ինձ, որ կարող եմ այդպես խեղճանալ… բայց ինչու խեղճանալ, ինչու նեղվել, ինչ եմ արել, մի՞թե  որևէ մեկին խոսք էի տվել, թե չեմ լքելու իրեն ու լքել եմ, կամ գուցե ասել եմ մենակ չեմ թողնի… ու հեռացել եմ… իհարկե՝ ոչ, նման բաներ վաղուց արդեն չէի խոստանում ոչ մի տղամարդու…

   Նորից դուրս եկա պատշգամբ: Նա ընդամենը մեկ հայացք նետեց ինձ վրա ու ներս գնաց:  Ուզեցի վերջակետ դնել այս ամենին:

   Դռան զանգը չէր աշխատում, թակեցի: Ներսից լսվեց՝ բաց է: Հրեցի ծանր դուռն ու անշտապ ներս մտա: Միջանցքում ոչ ոք չերևաց: Դիմացի սենյակից լսվեց նույն ձայնը՝ բարի վերադարձ…

   Սենյակը, որտեղ նա նստած էր հին բազկաթոռին, մութ էր ու անշուք, ինչպիսին նրա տան պատշգամբն էր:

-Բարով ես եկել,- կրկնեց նա,-  նստիր:

Հայացքով ցույց տվեց հատակը: Ես գիտեի, որ նա ենթադրում է, թե ես ինչու եմ այդտեղ, բայց չգիտեի, որ այդ ամենը չեմ ասելու, իսկ ինքը գիտեր:

-Շնորհակալ եմ, ես կկանգնեմ: Պարզապես մի քանի հարցով եմ եկել:- շտապեցի ես:

-Կարո՞ղ եմ շոյել կրծքերդ:- նա կանգնեց տեղում: Միայն այդ պահին նկատեցի, որ նրա վերնաշապիկի թևերը դատարկ են:

Իմ զարմացած հայացքին նա ընդառաջ էր գալիս ժպիտով: Մոտեցավ, կանգնեց իմ առջև: Համոզվելու համար՝ շոշափեցի նրա  վերնաշապիկի թևերը. դատարկություն… Չհավատացի, արագ- արագ հանեցի նրա վերնաշապիկն ու …

-Մերկացիր ինձ համար,- նա ավելի մոտեցավ ինձ:

   Ես անթարթ հայացքով նայում էի նրան ու հանում հագուստս: Սկզբից հայացքով, հետո՝ այտերով, գլխով նա շոյում էր կրծքերս… Մերկ մարմինս լուռ արտասվում էր՝ զգում էի նրա մարմնի և իմ հոգու ճեղքվածքների տարբերությունը… Նա բերանով հավաքում էր արցունքներս… Այդ պահին չգիտեի անելիքս, ոչինչ չգիտեի: Ուզում էի նրան ամուր գրկել ու գրկեցի…

   Հաճախ էի գնում նրա մոտ ու մերկանում…  Պառկում էի հին բազմոցին, ու նա ժամերով դիտում էր ինձ: Խոսում ու չէինք ձանձրանում: Նրա մեջ ծերությունն ավելի շատ էր, քան տղամարդը. ես միայն ծերություն էի տեսնում…