ՆԵՐՍԵՍ ԱԹԱԲԵԿՅԱՆ. ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

ՉԱՐԵՆՑԻ ՓՈՂՈՑ, ԱՊՈԼԻՆԵՐԻՆ

Այգեստան խանութի մոտով

հոսում է Սենան ու սերերը մեր,

բայց տղերքն արդեն գինի չեն առնում.

կյանքը պառավե՜ց:-

Եվ նրբանցքներում մութը ու քամին

չարախոսում են լվացք փռելիս,

ու շենքերն ի վար ահն է հեղեղվում

ինքնասպանի անբերան ճիչով:

Անհիշողության ջրերի միջով

տղերքն այդպես էլ չեն վերադառնում

և աղեկտուր արցունք են դառնում

շերեփուկների վտառները սև:-

Առնետաբնակ ակվեդուկներով

հոսում է Սենան ու սերերը մեր,

ու բետոնակապ խուփը`

զայրացած մեքենաներով,

կարող է թվալ Արտասուքի պատ,

երբ կաթկթում են կարոտները դեռ`

մեր անուններին անվերծանելի...

Սենան տանում է մեր սերերն ու մեզ

դեպի ապրելու այն ժամանակը,

որ ծերանում է զուգահեռ կյանքում,

ու թաթախում է հացը գինու մեջ`

քնելուց առաջ մի բան ծամելիս...

ՁՄԵՌՆՈՒԿ

         - Վա՜յ, մայրի՛կ ջան, տես,

         Բակն ու դուռը լի...

                   Հովհ. Թումանյան

Երևի կգա մեծ փաթիլներով

ու էլ չի հալվի

կմնա վերջին

մանկության բակում

ու բազրիքներին

իմ երազի մեջ

շուրջը ճերմակ էր,

շուրթերդ` կարմիր

իզուր արթնացա

(...աշուն ու անձրև,

դեղին ու քամի...)

իզուր արթնացա

շենքերից մեկում

բազմահարկանի...

ՎԵՑԵՐՈՐԴ ԵՂԱՆԱԿԸ

Փարիզում նորից գարուն է,

իսկ մեզ մոտ՝ տարվա եղանակը նույն,

որ Բանաստեղծի խնդրանքով եկավ

ու չի հեռանում,-

առավոտները շուտ են ծերանում,

տգեղ են սմքում թփերը գաճաճ,

ու սեր չի դառնում ոչ մի դերանուն՝

թյուրիմացաբար ճամփեքին աճած,-

տասնմեկերորդ անգամ դեղձենին

մեռնում է` գարնան ճամփան պահելով,

անեծքի պես է իջնում կածանի

ծամը՝ քո հերվա ձյունից պաղելով,-

խոտը - հիվանդի մկրատած մազեր,

տենդի պես - ջրի կաթնագույն հեռուն,

և այն, որ սիրտս մի գիշեր ուզեց-

խելապակասի վախ է սեւեռուն,-

ներսերո՞ւմ եմ դեռ, թե դուրս են կանչում

ծառերը ծաղկած ու պայծառատես,-

ու սպասում ես ինձ տողավերջում

տարվա վեցերորդ եղանակի պես...

ԴԻՄԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ

Երեկոյան մարդը վերնագիր է չկարդացած գրքի,

շենքերի շարքերը` կարկամախտ,

բառերը դիմակ են փոխում,

ու դեմքերն՝ անցողիկ հանգամանք...

Քամին բողոքում է

տերևաթափի սուտ լեգենդի դեմ:

Հոգնած ափերս իջնում են չքնաղ ծնկներիդ:-

Համենայնդե՛պս...

ՀԱՄՏԵՍ

         Սեյրանին` սիրով ու սևակաբար

Ճաշակելով ճաշակեցի

սակավ ինչ մեղր

և ահա մեռանիցեմ,-

տխուր մտածեց մեղուն

արջի ձայնով,

որի վրայով անցել էր տրամվայը

մինչ Աննուշկան կհավաքեր ձեթը

XX դարի ամենամեծ վեպի էջերից,-

իսկ տղերքն այնտեղ

երգում են դեռ,-

ցտեսությո՛ւն...

ՆՇԱՆՆԵՐ

Էս շոգած ամառվա մասին

մի բաժակ գարեջուր կհիշվի,

Հյուսիսի աղջկա պես ճերմակ

ձմեռվա մի փաթիլ-երազում,

ու վտիտ ստվերներ, որոնց տակ,

օգոստո՛ս, օրերդ կհաշվեն

և իրենց տեսիլքներն անհստակ

փողոցի շները տիրազուրկ։

Կհիշվի օրացույցը պատի՝

թերթ առ թերթ էս տարին էլ խմող,

էն ո՞վ է, որ պիտի կարկատի

հավատի հիմնասյուն  ու դռներ,

ամառը շոգում է անշտապ՝

քրտինքի շարոցը ճակատին,

և ապրելն անհեթեթ է այնքան,

որ նույնիսկ անհարմար է մեռնել...

ՈՐ Ի՞ՆՉ

Ուր որ է՝ ներս կգա գարունը,

գարունը՝ զմրուխտե վարսերով-

մեռանք սպասելով,

դառանք մայթին պայթող սառցալուլա,

գայթող մուրացկան,

այտով սահող արցունք,

այն գոլորշին, որ դեռ քուլա-քուլա

քիթուբերնի տեղն է հայտնագործում,

դառանք ձմեռ,

դառանք դագաղի կոտրված կափարիչ,

մենք՝ տեղով սեր ու մեղք,

դառանք մենաստանի կառավարիչ-

“Ձմեռ” կայարանից մինչեւ ձմեռ...

Հիմա գալիս է գարունը,

որ ի՞նչ...

ՍԵՐԵՆԱԴԻ ՊԵՍ

... շուշաններին` դաշտում,-

երբ լուսինն աղոտ է դեռ ու վախվորած,-

աղջիկն իր կարոտն է հագցնում,

որ չմրսեն,

տղան քամին կախում է

մարտակառքի քեղուց,

որ չընկնի անվի տակ,

մահը ճերմակ է

ագուցում սգի անվերջությանը,

որ չկուրանան

առավոտները յուղաբեր կանանց,

կյանքը կանգնում է ճամփաբաժանին...

կյանքը պառկում է ճամփաբաժանին,

ու կրծքին - կարմի՜ր,

կրկնաղուր կարմիր շրջանակից ներս`

շուշանաճերմակ դաշտում պառկած են

երկու սպասում,-

ու դաշտի վրա

կեսգիշերը սեւ թիկնոց է հյուսում...

ՎԱՆ ԳՈԳԻ ԱԿԱՆՋԸ

Ես վան Գոգի ականջն էի չտեսանող,

ես չլսող աչքերն էի Լյուդվիգ վանի,

ինձ թաղեցին Պանթեոնի մի անկյունում`

որպես մաշված պահեստամաս...

Մայրամուտ էր` պոմիդորի և արյան գույն,

խելագարի անկյունավոր շարժուձևով.-

ինձ մոռացան Անմահների զբոսայգում`

մարդանման թխկենու տակ...

Հետո բարակ անձրև էր` ըստ խաղացանկի,

ու մի ջութակ մղկտոց էր նմանակում,

դամբանականն անճարակ էր հանկարծակի,

բայց սրտանց էր լալիս սերը երրորդ շարքում...

ԳՈՂԳՈԹԱՅԻ ՕՐԱԳՐԻՑ

Մե՛խը։ Կտա՛վը։ Կի՛րը։

Ի՛րը, որ մարդ է կամ նեռ։

Ամբո՛խը։ Մենակի՛ երկիրը։

Մենա՛կը։ Ամբոխի՛ երկիրը։

Դրախտից քշվա՛ծը։ Կիսամերկ

լեռնե՛րը։ Մեռնե՛լը։ Ձեռնե՛րը։

Արկա՛ծը,- խնձորից մատնություն։

Ամա՛ռը։ Աշո՛ւնը։ Ձմե՛ռը՝

ծնունդից մինչեւ հատուցում։

Քարավան պահանջող բեռնե՛րը։

Վեռլենը՝ քավարա՛ն պահանջող։

Ի վերջո, անպայմա՛ն մեռնելը,

որ վերջին դիմակն է անհաջող...

ԴԱՈ

... ճանապարհ ընկնելուց առաջ մերժել ճանապարհը,

գնալ, ինչպես ծաղկասերմն է թռչում քամու թեւին՝

չհասկանալով ո՞րն է վերը, վարը,

գնալ լուսնոտի պես՝ սայրով քիվի՝

ածելու պես կտրող,

դրսից կապույտ տեսնել երկրագունդը,

լինել լինելության չափ անմեղսունակ, անմիտք,

երգել, ինչպես արտույտը

այգաբացի շեմին,

հանկարծակի՛ լինել, ինչպես մութը,-

երբ վառում ես լույսը,- պատուհանից,

սպառվելով միակ ճրագի պես-արագ՝

դառնալ կեսգիշերի վկայություն

և իմաստուն լինել իբրև խոսող ավերակ -

առաջ, հետո, հիմա լինել ողջն ու մենակ

և - հասկանալ Աստծուն...

ՀԱՐՑԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ

Հեմինգուեյն,

անշո՛ւշտ,

լավագույն ձկնորսը չէր,

բայց լավագույն գրողն էր

բոլոր ձկնորսներից,

ու նրան սպանող հրացանը

պատմվածք էր կիսատ մնացած

կամ էլ ողնաշարը

հայտնի թրաձկան...

Եվ այսքանից հետո

մնում է միայն, որ հարցնեմ.

- Հաջորդն ո՞ւմ համար է ղողանջելու զանգը:

ՊՈԵԶԻԱ

Ծղոտե մարդը վառեց լուցկին:

... Ինչ գեղեցիկ են,-

երբ ճրթճրթոցը խուլ է

ու ցավի աղաղակը` ներս,-

նայվում հեռավոր մայրամուտները:

24 ՔՈՂԸ ՍԱՀՈՒՄ Է ՄԱՐՄՆԻ ՎՐԱՅՈՎ

Կեսճակատ,

դիմակես,

բլթակ,

երակի դողէրոցք

կապույտ,

զույգամեկ բլրալույս,

ապա`

կուրության ճերմակը

խուսափուկ,

դավադիր ոլորան-

դեպի`

վթարի երջանիկ սոսկումով,

ու նորից

նույն խնձորն է

ձեռքին`

արտաքսման

հավաստի խոստումով...

79-Ի ՄԱՐՏԵՄԲԵՐԻ ՄԻ ՕՐ

Մալաթիայի փողոցներում հալվեց իմ առաջին սերը:

Անձրևներ էին -

Երևան-Վենետիկ տրանզիտ -

ու քաղաքը լողում էր տխրության դեղին ջրերում,

- Հալվում է,- ասաց Կոմայգու ծռված ստվերը

և անտուն շան աչքերով նայեց հեռուն:

Գարուն էր կարծեմ դեռ մի քիչ,

ու գոնդոլների երամը սև էր,

Երևանը հենել էր սանդուղքը երկնքին

ու մի փունջ թրջված սեր էր կրծքին սեղմել -

իր գժերի նման, որ շարվել էին շուրջը,

աչքերում` չասելիքը,

որ հաստատ կսպաներ մեզ,

ու հեռվից գեղեցիկ էր Ռիալտոյի կամուրջը`

քեզ նման -

փորձված տառապանքի պես...

***

Աշուն է, անձրև, ստվերներն անձև

ու դռնփակ են,

կենսագրության և ոչ մի շորշոփ,

զուտ կաթիլները մանր ու խոշոր

խփում են իրենց զուտ նպատակին`

ճաղատ, ճերմակ ծոց, ծոծրակ, գլխաշոր...

Մի քանի օր էլ,

ու մեկտեղանոց մեր տապանները

կլողան դեպի լյառը Արարատ,

անգործ կմնան մարդաբանները,

չի զուգավորվի ոչ մի արարած,

ու իմ հին ընկեր Ղուշբազ Վալոդի

վերջին աղավնին կնահատակվի

կանեփի արտում...

Եթե մետեո-տիկնայք չեն ստում`

այսպես կգնա մինչև ձնելը,

ու տապանները մեր արհեստավարժ

կսառցակալեն` Տապան չհասած,

պոստսիմվոլիզմի հետնաբակերում...

Բայց մեկ էլ տեսար`

արագիլ դառած`

աղավնին կտցին մի բա՞ն է բերում,

ասենք թե` բարուր...